Streszczenie

W świetle VAT samochody są towarem, ale towarem dosyć specyficznym. Ustawodawca wprowadził bowiem pewne szczególne zasady związane głównie z ich zakupem (limit odliczenia VAT w przypadku samochodów osobowych), sprzedażą (korekty VAT) oraz zasadami użytkowania (częściowe odliczenie VAT). W niniejszym komentarzu Autor przybliża problematykę związaną ze skutkami jakie wywołuje na gruncie VAT sprzedaż samochodu.

1. Siatka pojęć z przepisów o ruchu drogowym

Podstawowym aktem prawnym dotyczącym samochodów jest ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym ? dalej p.r.d. ? w nim znajduje się chociażby podstawowa siatka pojęć (zob. art. 2). Zgodnie z tymi przepisami pojazdem samochodowym jest pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h, przy czym określenie to nie obejmuje ciągnika rolniczego. Tym samym, pojazdem samochodowym nie jest pojazd nieposiadający silnika (np. napędzany siłą mięśni, w tym rower), albo posiadający silnik, ale poruszający się z mniejszą prędkością.

Przykład 1.

Podatnik dokonał zakupu kosiarki do trawy, która posiada silnik i jest w stanie osiągnąć prędkość 20 km/h. Mimo, że jest to pojazd wyposażony w silnik, nie jest to pojazd samochodowy.

W ramach pojazdów samochodowych przepisy wyróżniają kilka ich rodzajów ? przykładowo pojazdem specjalnym jest pojazd samochodowy lub przyczepa przeznaczona do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia. W pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tej funkcji.

W art. 2 p.r.d. znajdują się także definicje samochodów osobowych i ciężarowych. Samochodem osobowym jest pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą oraz ich bagażu, natomiast samochodem ciężarowym jest pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków, przy czym określenie to obejmuje również samochód ciężarowo-osobowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków i osób w liczbie od 4 do 9 łącznie z kierowcą. Niestety definicje te nie obowiązują na gruncie podatkowym ? ustawodawca wprowadził własne regulacje w tym zakresie.

2. Rodzaje samochodów według przepisów o VAT

Z końcem 2013 r. przestały obowiązywać przepisy przejściowe, wobec czego do łask wróciły samochody z kratką, zakup których umożliwiał pełne odliczenie VAT. Możliwość ta przestała być dostępna z dniem 1 kwietnia 2014 r., kiedy ustawodawca znowelizował przepisy. W przypadku pojazdów samochodowych, przez które na użytek VAT rozumie się przez to pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (w przypadku pojazdów o wyższej DMC przysługuje pełne odliczenie VAT), podatnikowi przysługuje co do zasady prawo do odliczenia jedynie 50% VAT od zakupu, paliwa (w przypadku samochodów osobowych przed dniem 1 lipca 2015 r. nie przysługiwało prawo do odliczania jakiejkolwiek części VAT od paliwa) i eksploatacji (w tym naprawa i konserwacja).

Pełne prawo odliczenia VAT przysługuje jednak, jeżeli auto jest wykorzystywane wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej, a podatnik zgłosił ten fakt w urzędzie skarbowym i prowadzi kilometrówkę. W początkowym okresie obowiązywania komentowanych przepisów organy podatkowe bardzo rygorystycznie podchodziły do tematu, co przejawiało się w stwierdzeniu, że sama możliwość użytku prywatnego pozbawia prawa do pełnego odliczenia VAT. W chwili obecnej można zaobserwować liberalizację podejścia do tego tematu - organy podatkowe i sądy coraz częściej przyznają prawo do pełnego odliczenia, nawet jeśli możliwość użytku prywatnego nie zostanie definitywnie wyeliminowana (co zresztą nie jest możliwe - możliwość taka zawsze występuje).

Pełne odliczenie przysługuje także w przypadku, gdy podatnik kupuje lub użytkuje:

1) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:

a) klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub

b) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków;

2) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;

3) pojazdy specjalne, które spełniają również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń:

a) agregat elektryczny/spawalniczy,

b) do prac wiertniczych,

c) koparka, koparko-spycharka,

d) ładowarka,

e) podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,

f) żuraw samochodowy

- jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym.

Dodatkowo w myśl § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 marca 2014 r. w sprawie pojazdów samochodowych uznawanych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika pełne odliczenie dotyczy także bankowozów (wyłącznie typ A i B) oraz pojazdów pogrzebowych, jeżeli mają jeden rząd siedzeń, albo ich masa całkowita przekracza 3 tony DMC).

3. Środek trwały czy towar handlowy

Dokonując zakupu samochodu, podatnik robi to zazwyczaj w dwóch celach. Po pierwsze samochód może być towarem handlowym, a kupno pojazdu dokonywane jest w celu jego dalszej odsprzedaży. W takim przypadku zakup i sprzedaż samochodu należy rozliczyć analogicznie jak w przypadku innych towarów ? podatek wykazany na fakturze zakupu jest do odliczenia, a dokonując sprzedaży należy wystawić fakturę VAT i zapłacić podatek.

Drugą możliwością jest dokonanie zakupu pojazdu na własne potrzeby. W takim przypadku zazwyczaj samochód będzie środkiem trwałym podlegającym amortyzacji (z wyjątkiem sytuacji, gdy samochód zostałby kupiony na okres krótszy niż 1 rok lub jego wartość początkowa byłaby mniejsza niż 3500 zł). Analogicznie będzie w przypadku pojazdów zakupionych w celu oddania ich w najem, dzierżawę lub leasing ? także w tym przypadku będziemy mieli do czynienia ze środkiem trwałym.

Od strony VAT podział na towary handlowe i środki trwałe często nie wywiera większych skutków podatkowych ? rozliczenie następuje analogicznie. Jeżeli jednak auto miałoby wartość początkową powyżej 15.000 zł, co w przypadku samochodów nie jest szczególnie dużym limitem, zastosowanie będzie miał art. 90-91 u.p.t.u. (a w szczególności art. 91 ust. 2). Przepisy te wprowadzają bowiem obowiązek dokonywania korekt rocznych związanych z proporcjonalnym odliczeniem VAT, dotyczącym towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje. W przypadku zakupów powiązanych z obydwoma rodzajami sprzedaży, podatnik może dokonywać odliczeń proporcjonalnych. Proporcję tę ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo, przy czym bierze się pod uwagę poprzedni rok.

Po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego z uwzględnieniem proporcji obliczonej dla zakończonego roku podatkowego. W większości przypadków wystarczy jednorazowa korekta na początku następnego roku. Jeśli natomiast chodzi o towary i usługi, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15.000 zł, korekty podatnik dokonuje w ciągu 5 kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów - w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta wynosi zatem odpowiednio 1/5 lub 1/10 kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu. W przypadku środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15.000 zł, korekty dokonuje się jednorazowo, po zakończeniu roku, w którym zostały oddane do użytkowania.

Przykład 2.

Podatnik zakupił samochód w grudniu 2010 r. ? samochód był używany i kosztował 14.000 zł. Podatnik przekazał go jednak do używania na początku stycznia 2011 r. Powoduje to, że korektę należy sporządzić dopiero rok później, czyli na początku 2012 r.

Jeżeli zatem chodzi o samochód będący środkiem trwałym o wartości wynoszącej co najmniej 15.000 zł, jego zakup będzie wiązał się zazwyczaj z koniecznością robienia korekt przez 5 lat. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy podatnik cały czas dokonuje sprzedaży wyłącznie uprawniającej do odliczenia lub dokonuje wyłącznie sprzedaży nieuprawniającej do odliczenia.

W przypadku gdy w okresie korekty (a więc jeśli chodzi o samochody - w ciągu 5 lat od roku zakupów) nastąpi sprzedaż auta lub od jego wartości zostanie zapłacony podatek w związku z likwidacją firmy (rozwiązania spółki osobowej lub zaprzestania przez osobę fizyczną wykonywania czynności opodatkowanych), uważa się, że jest ono nadal wykorzystywane na potrzeby czynności podlegających opodatkowaniu u tego podatnika, aż do końca okresu korekty. Korekty dokonuje się wtedy jednorazowo w odniesieniu do całego pozostałego okresu korekty w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż, a przy rozwiązaniu spółki osobowej lub zaprzestaniu przez osobę fizyczną wykonywania czynności opodatkowanych - w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu.

W sytuacji gdy samochód zostanie:

1) opodatkowany - w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze jego wykorzystanie jest związane z czynnościami opodatkowanymi;

2) zwolniony od podatku lub nie będzie podlegał opodatkowaniu - w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie auta jest związane wyłącznie z czynnościami zwolnionymi od podatku lub niepodlegającymi opodatkowaniu.

Przykład 3.

Podatnik dokonał zakupu auta (12 ton DMC) w 2010 2012 r. VAT od zakupu podlegający odliczeniu wyniósł 48.000 zł (80% z 60.000 zł - proporcja z roku poprzedzającego rok zakupu). Powoduje to, że korekt należy dokonywać przez 5 lat, a co roku jest nią objęta kwota 9600 zł.

Na początku 2011 r. zastosowano rzeczywistą proporcję z 2012 r. - okazało się, że podatnik był uprawniony do odliczenia jedynie 70% VAT. W efekcie podatnik musiał zwrócić 1200 zł w wyniku korekty - kwota ta stanowiła jednocześnie koszt uzyskania przychodów).

Rzeczywista proporcja w 2013 r. wyniosła 85%, wobec czego dokonując korekty na początku 2014 r. podatnikowi przysługuje odliczenie 600 zł z tytułu korekty - kwota ta stanowi jednocześnie przychód podatkowy.

Jeżeli w 2015 r. samochód został sprzedany, mamy dwie możliwości - w przypadku, gdy sprzedaż będzie opodatkowana podatnik będzie mógł dodatkowo odliczyć 7200 zł, a w sytuacji gdy sprzedaż będzie zwolniona od podatku lub niepodlegająca opodatkowaniu - będzie musiał zwrócić 28.800 zł.

Powyższe stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie auta i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego auta.

Jeżeli zmiana prawa do obniżenia podatku należnego wynika z przeznaczenia auta wyłącznie do wykonywania czynności, w stosunku do których nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, lub wyłącznie do czynności, w stosunku do których takie prawo przysługuje - korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana. Korekty tej nie dokonuje się, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano auto do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy.

W przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów będących towarem handlowym, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana.

Ciekawa sytuacja zachodzi wtedy, gdy podatnik dokonał zakupu towaru handlowego w postaci auta, a następnie przekwalifikował go na środek trwały. W razie przekwalifikowania pojazdów z towarów na środki trwałe, które będą służyć czynnościom opodatkowanym podatkiem od towarów i usług, podatnik zobowiązany jest do dokonania korekty odliczonego wcześniej podatku naliczonego przy nabyciu takich pojazdów. Czynność przekwalifikowania pojazdu na środek trwały wymagać będzie korekty podatku naliczonego w rozliczeniu za miesiąc, w którym nastąpiło przekwalifikowanie. Korekta zaś powinna nastąpić poprzez pomniejszenie kwot podatku naliczonego w danym miesiącu. Jeżeli kwota podatku naliczonego za ten miesiąc byłaby mniejsza od kwot podatku, który należy skorygować, różnica powinna być wykazana w liczbie ujemnej - zob. pismo Izby Skarbowej we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2006 r. (PP I 443/1719/05/AK).

4. Opodatkowanie sprzedaży samochodów

Co do zasady od sprzedaży samochodów należy zapłacić VAT według stawki podstawowej wynoszącej obecnie 23%. W niektórych przypadkach można jednak skorzystać ze zwolnienia. Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 20 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień zwalnia się od podatku dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych przez podatników, którym przy nabyciu tych samochodów i pojazdów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50% lub 60% kwoty podatku:

a) określonej w fakturze lub

b) wynikającej z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji, o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34 ustawy, lub

c) należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub

d) należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca

? nie więcej jednak niż odpowiednio 5000 zł lub 6000 zł.

Niestety zwolnienie powyższe przestało obowiązywać z końcem marca 2014 r. W efekcie od dnia 1 kwietnia 2014 r. sprzedaż samochodów uprawniających do częściowego odliczenia VAT jest opodatkowana, ale dzięki temu nie trzeba korygować VAT odliczonego przy zakupie.

Do końca 2013 r. obowiązywało także zwolnienie dotyczące towarów używanych wyrażone w art. 43 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2014 r. Zwolnienie to przestało obowiązywać, a należy pamiętać, że w przypadku towarów używanych można zastosować procedurę marży o której mowa w art. 120 u.p.t.u., jeżeli przy zakupie nie przysługiwało odliczenie VAT. Uwzględniając fakt, że wartość pojazdu spada, sprzedaż nastąpi zapewne poniżej ceny zakupu, wobec czego marża będzie ujemna, a podatek zerowy.

Przykład 4.

Podatnik dokonał zakupu auta na umowę za kwotę 50.000 zł. Po kilku latach sprzedał je 10.000 zł. Jeżeli sprzedaż nastąpiła w procedurze marży, nie wystąpi podatek do zapłaty, gdyż sprzedaż jest poniżej wartości zakupu.

Problemem są jednak samochody poleasingowe. Podatnicy kupują je za niskie kwoty stanowiące ułamek ich wartości. Sprzedaż będzie zatem powyżej ceny zakupu, wobec czego VAT od marży będzie duży.

5. Przeznaczenie na potrzeby własne

Zgodnie z art. 7 ust. 2 u.p.t.u. przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny

? jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

W myśl art. 29a ust. 2 u.p.t.u. w przypadku dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. Omawiany zwrot jest dość enigmatyczny - cena nabycia jest bowiem wartością historyczną, wobec czego określanie jej w momencie dostawy towaru (np. przekazania na własne potrzeby) jest zwrotem budzącym wątpliwości. Spotkać się można ze stanowiskiem, że cena nabycia określona w momencie sprzedaży, to po prostu wartość rynkowa towaru (a nie wartość historyczna). Niestety przepisy nie dają jednoznacznej odpowiedzi, jaką wartość (historyczną czy rynkową) należy przyjąć.

Przykład 5.

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą wykupiła po leasingu samochód osobowy o wartości rynkowej 50.000 zł za kwotę 1000 zł (obie kwoty netto). Następnie postanowiła przekazać go na potrzeby własne. Przyjmując cenę zakupu za podstawę opodatkowania, od przekazania należy zapłacić 230 zł, a przyjmując wartość rynkową - 11.500 zł. Alternatywą byłaby sprzedaż samochodu np. na rzecz małżonka, ale należy zauważyć, że przy powiązaniach rodzinnych zastosowana powinna być wartość rynkowa (zob. art. 32 u.p.t.u.). W efekcie chcąc uniknąć wątpliwości najlepiej byłoby odczekać pół roku, dzięki czemu przekazanie na potrzeby osobiste korzystałoby ze zwolnienia od VAT (jako pojazd używany z limitowanym odliczeniem).

6. Likwidacja firmy

W myśl art. 14 u.p.t.u. opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:

1) rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;

2) zaprzestania przez podatnika VAT, będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego - wystarczy niewykonywanie czynności opodatkowanych przez 10 miesięcy, chyba że działalność zostałaby zawieszona zgodnie z przepisami ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej

? zasady tej nie stosuje się jednak do podatników zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 u.p.t.u. (zwolnienie do 150.000 zł).

Przykład 6.

Wspólnicy spółki cywilnej (4 osoby) postanowili rozwiązać spółkę. Każdy ze wspólników użytkował samochód służbowy - wspólnicy chcieli je zachować i przeznaczyć na potrzeby osobiste. Oznacza to, że powinni opodatkować je w momencie rozwiązania spółki. Jeżeli jednak spółka na dzień rozwiązania korzystałaby ze zwolnienia z art. 113 u.p.t.u., obowiązek zapłaty podatku by nie powstał.

Zasadę powyższą stosuje się także do aut, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Podstawę opodatkowania ustala się na podstawie spisu z natury sporządzonego przez podatnika, a dostawa towarów objętych tym spisem przez okres 12 miesięcy od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu korzysta ze zwolnienia od VAT.

Także w tym przypadku podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów.

Z uwagi na istniejące rozbieżności, jaką cenę należy zastosować (historyczną, czy rynkową), wskazane byłoby - w miarę możliwości - zbycie aut pozostałych na dzień likwidacji.

Przykład 7.

Dwaj wspólnicy spółki jawnej postanowili ją rozwiązać, a jednocześnie każdy z nich zamierza w dalszym ciągu prowadzić indywidualną działalność gospodarczą. Tym samym spółka powinna dokonać sprzedaży aut użytkowanych przez wspólników - jeżeli nabywcami będą wspólnicy będą mogli odliczyć VAT od ceny zakupu (w przypadku samochodów osobowych, niestety tylko 60%, nie więcej niż 6000 zł).

Z powyższego przykładu wynika, że przedstawiona procedura będzie najlepiej sprawdzała się pod warunkiem, że wspólnicy będą posiadać status podatnika VAT, a podatek od zakupu samochodów będzie mógł być przez nich odliczony w całości.

7. Samochody w I kwartale 2014 r.

Zgodnie z art. 86a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w przypadku nabycia:

1) samochodów osobowych,

2) innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony

- kwotę podatku naliczonego do odliczenia stanowi 60% kwoty podatku określonej w fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca - nie więcej jednak niż 6000 zł.

Ograniczenie powyższe nie dotyczy:

1) pojazdów samochodowych mających jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van;

2) pojazdów samochodowych mających więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50% długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków;

3) pojazdów samochodowych, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków;

4) pojazdów samochodowych, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;

5) pojazdów specjalnych - jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym wynika, że jest to pojazd specjalny;

6) pojazdów samochodowych innych niż wymienione w pkt 1-5, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:

a) 1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,

b) 2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,

c) 3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg;

7) pojazdów samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą - jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie.

Dopuszczalna ładowność pojazdu oraz liczba miejsc (siedzeń) określona jest na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. Pojazdy, które w dokumentach tych nie mają określonej dopuszczalnej ładowności lub liczby miejsc, uznaje się również za samochody osobowe.

Przykład 8.

Podatnik kupił na początku 2014 r. kombi z homologacją ciężarową. Auto miało cztery siedzenia i ładowność 515 kg. Tym samym nie obowiązywało ograniczenie w odliczaniu VAT.

Zasady powyższe stosuje się odpowiednio do importu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, z tym że w przypadku importu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych niedających prawa do pełnego odliczenia VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty wynikającej z dokumentu celnego ? nie więcej jednak niż 6000 zł.

Limity obowiązują także w przypadku usługobiorców użytkujących samochody osobowe oraz inne pojazdy samochodowe niedające pełnego odliczenia VAT, na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze ? także w tym przypadku kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy, udokumentowanych fakturą. Suma kwot w całym okresie użytkowania samochodów i pojazdów, o których mowa w zdaniu pierwszym, dotycząca jednego samochodu lub pojazdu, nie może jednak przekroczyć kwoty 6000 zł.

Zasady powyższe stosuje się odpowiednio do nabytych lub importowanych części składowych zużytych do wytworzenia przez podatnika samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych niedających prawa do odliczenia, jeżeli te samochody i pojazdy zostały zaliczone przez tego podatnika do środków trwałych w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Od zakupu pozostałych części można odliczać VAT na zasadach ogólnych.

Dodatkowo, w myśl art. 88a u.p.t.u., obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, o których mowa w art. 86a ust. 1 u.p.t.u., czyli samochodów osobowych lub innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Należy jednak uznać, że pełne odliczenie VAT od paliwa mają podatnicy użytkujący pojazdy, o których mowa art. 86a ust. 2 u.p.t.u. - wymienione tu pojazdy zostały wyłączone z art. 86a ust. 1 u.p.t.u.

W przypadku samochodów zakupionych w I kwartale 2014 r. podatnicy mieli pełne prawo odliczenia VAT od samochodów zarejestrowanych jako ciężarowe. Możliwe było także pełne odliczenie VAT od paliwa i eksploatacji. Od dnia 1 kwietnia zmieniły się zasady, wobec czego w przypadku kosztów paliwa i eksploatacji odliczenie przysługuje jedynie w 50%. Dodatkowo w przypadku leasingu w celu przedłużenia prawa do pełnego odliczenia VAT należy dokonać rejestracji umowy w urzędzie skarbowym do dnia 2 maja 2014 r.